ΠΡΟΣ: Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, κα Στ.Μενδώνη    

                            ΚΟΙΝ: - Υπουργός Επικρατείας, κ. Γ.Γεραπετρίτης

                                       - ΕΣΑμεΑ

                                       - Φορείς – Μέλη ΠΟΣΓΚΑμεΑ  

ΘΕΜΑ: «Οι δυσχέρειες στην πρόσβαση στο δημόσιο πολιτισμικό αγαθό εξασθενούν τον ίδιο τον πολιτισμό – Άμεση αφαίρεση αδικαιολόγητων φραγμών που περιορίζουν το συγκεκριμένο δικαίωμα για τα άτομα με αναπηρία που χρήζουν υποστήριξης και τις οικογένειές τους»

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,  

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (Π.Ο.Σ.Γ.Κ.ΑμεΑ) αποτελεί το δευτεροβάθμιο όργανο του αναπηρικού κινήματος που εκπροσωπεί τα Άτομα με Νοητική Αναπηρία, Αυτισμό, Σύνδρομο Down, Εγκεφαλική Παράλυση, βαριές και πολλαπλές Αναπηρίες και τις οικογένειές τους, μέσω των Σωματείων Γονέων - Κηδεμόνων στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας και στοχεύει στη διεκδίκηση και προστασία των δικαιωμάτων τους.

Με το παρόν έγγραφο, η ΠΟΣΓΚΑμεΑ επιθυμεί να εκφράσει την αντίθεσή της και να επιστήσει την προσοχή σας στην άδικη μεταχείριση των μελών των οικογενειών που φροντίζουν άτομα με αναπηρία - που εντάσσονται στις ανωτέρω κατηγορίες και χρήζουν υποστήριξης ανεξαρτήτως του ποσοστού αναπηρίας τους - στο πλαίσιο άσκησης του δικαιώματος πρόσβασής τους στη δημόσια πολιτισμική ύλη, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα Κ.Υ.Α. για τις προϋποθέσεις της ελευθερίας εισόδου - απαλλαγής συγκεκριμένων δικαιούχων από την υποχρέωση καταβολής αντιτίμου κατά τις επισκέψεις στους οργανωμένους δημόσιους αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, μνημεία και μουσεία που ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο και διαχειρίζεται το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Σε πρώτο στάδιο, υπενθυμίζουμε πως στο πρόσφατο παρελθόν (βάσει της υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ΔΑΜΕΕΠ/ ΤΑΜΣ/ 346553 / 247338 / 5874 / 3323 / 2019 Κ.Υ.Α., Φ.Ε.Κ. 2666 /Β/01.07.2019), τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω και ένας συνοδός αυτών απαλλάσσονταν της υποχρέωσης καταβολής αντιτίμου κατά την είσοδό τους στους εν θέματι χώρους. Το καθεστώς αυτό βρισκόταν αναντίρρητα στο κατάλληλο πνεύμα λόγω του αυτονόητου πρόσθετου κόστους που απορρέει από την ύπαρξη της αναπηρίας, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα τη βούληση του νομοθέτη για τη στήριξη των μελών της αναπηρικής οικογένειας με αντίστοιχα μέτρα – διακριτές παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση της άσκησης των πολιτισμικών δικαιωμάτων τους.

Η ελάχιστη αυτή θεσμική φρούρηση του δικαιώματος απαρεμπόδιστης πρόσβασης στο πολιτισμικό βίωμα, που καταλύθηκε με την υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ΓΡΥΠ/591722/12422/2019 Κ.Υ.Α. (Φ.Ε.Κ. 3976/Β/31.10.2019), ανασκευάζοντας τις προϋποθέσεις ελεύθερης πρόσβασης στους συγκεκριμένους χώρους από άτομα με αναπηρία και ενός συνοδού τους, εφόσον το ποσοστό αναπηρίας των πρώτων υπερβαίνει το 80%, προκαλεί στο παρόν την εύλογη δυσαρέσκεια των οικογενειών των ατόμων με αναπηρία, εγείροντας παράλληλα αρκετούς ενδοιασμούς ως προς την ορθότητα συλλογιστικής της συγκεκριμένης πρόβλεψης.

Κρίνουμε, επίσης, σημαντικό να επισημάνουμε πως στην παράγραφο 2(γ) του άρθρου 3 της ως άνω Κ.Υ.Α. εντοπίζονται περιπτωσιολογικές αναφορές σε συγκεκριμένες μόνο δομές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που προσδίδουν τη δυνατότητα ελεύθερης εισόδου των μαθητών/τριών άνω των 25 ετών στους αρχαιολογικούς κ.α. χώρους, παραβλέποντας την υπόσταση άλλων, των οποίων η λειτουργία απορρέει από τις προϋποθέσεις και παραμέτρους φοίτησης των ΑμεΑ μαθητών/τριών που έχουν θεσπιστεί στο πλαίσιο της εξίσωσης των ευκαιριών και της διασφάλισης του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματός τους στην εκπαίδευση σε ίση βάση με τους/τις υπόλοιπους/ες μαθητές/τριες.  

Υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων και επειδή κατά την εκτίμησή μας:  

(α) το μέτρο της ελεύθερης εισόδου για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών - με και χωρίς αναπηρία - στους δημόσιους αρχαιολογικούς κ.α. χώρους: (i) αποσκοπεί στην άρση των εμποδίων πρόσβασης στο πολιτισμικό προϊόν της χώρας και στην αποτροπή ενδεχόμενης ανακοπής της ανατροφοδότησης για αυτό και (ii) εμπίπτει υπό μια ευρεία έννοια στα μέτρα που συνεισφέρουν στην αντιστάθμιση της απώλειας εισοδήματος των δικαιούχων, λόγω των καταστάσεων – προσωρινών ή μονίμων – που βιώνουν.

Θεσπίστηκε ως εκ τούτου και για τους/τις πολίτες με αναπηρία και τους/τις συνοδούς τους κατ’ επίκληση τόσο των αυξημένων οικονομικών βαρών που απορρέουν από την ύπαρξη της αναπηρίας στους κόλπους των οικογενειών αυτών, όσο και των ιδιαίτερων αναγκών υποστήριξης των ατόμων με αναπηρία – σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό - για την ισότιμη συμμετοχή τους στις εκφάνσεις της ζωής τους και την άσκηση των δικαιωμάτων τους,   

(β) η αναιτιολόγητη κατάργηση κεκτημένων διευκολύνσεων, όπως η θεμελίωση της πρόσβασης αζημίως στους δημόσιους αρχαιολογικούς κ.α. χώρους από τους/τις συνοδούς των ατόμων με αναπηρία, με Π.Α. κάτω του 80%:

(i) συνιστά πρόσκομμα στην πρόσβαση στο δημόσιο πολιτισμικό αγαθό από τα άτομα με αναπηρία που, ανεξαρτήτως ποσοστού, χρήζουν υποστήριξης από τρίτο πρόσωπο στο πλαίσιο της άσκησης του δικαιώματος αυτού, συνθήκη που, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.4074/2012, μπορεί να ιδωθεί ως ‘διάκριση βάσει αναπηρίας’ αφού εισάγει περιορισμό στην απόλαυση του συγκεκριμένου δικαιώματος από τα άτομα αυτά, σε ίση βάση με τους άλλους και κατ’ επέκταση  

(ii) αντιφάσκει στον δικαιωματικό χάρτη των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, όπως προσδιορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ (Ν.4074/2012) και ειδικότερα στις προβλέψεις:

- της παραγράφου (ψ) του προοιμίου της Σύμβασης που καθιστά σαφές ότι ‘η οικογένεια συνιστά φυσικό και θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνίας και δικαιούται προστασίας από την κοινωνία και το κράτος, καθώς και ότι τα ΑμεΑ και τα μέλη των οικογενειών τους θα πρέπει να λαμβάνουν την απαραίτητη προστασία και βοήθεια, προκειμένου να καταστεί δυνατό στις οικογένειες να συμβάλουν στην πλήρη και ίση απόλαυση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ’,

- της παραγράφου 3 του άρθρου 5 «Ισότητα και μη διάκριση» που, για την προαγωγή της ισότητας και την εξάλειψη των διακρίσεων, υπαγορεύει ότι τα συμβαλλόμενα κράτη ‘λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν ότι παρέχεται εύλογη προσαρμογή’ καθώς και συγκεκριμένα μέτρα ‘προκειμένου να επιταχυνθεί ή να επιτευχθεί μία πραγματική ισότητα των ατόμων με αναπηρία σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης’, 

- του άρθρου 30 της Σύμβασης «Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό» σύμφωνα με το οποίο, μεταξύ άλλων, επιτάσσεται ‘η λήψη κατάλληλων μέτρων για τη διασφάλιση του δικαιώματος πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε τόπους πολιτιστικών παραστάσεων ή υπηρεσιών […] και κατά το δυνατόν περισσότερο, της πρόσβασης σε μνημεία και περιοχές εθνικής πολιτιστικής σημασίας’,

- των σχετικά πρόσφατων παρατηρήσεων της Επιτροπής του Ο.Η.Ε. προς τη χώρα ως προς το παραπάνω άρθρο που - εκφράζοντας την ανησυχία για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην πρόσβαση στην πολιτιστική ζωή, σε ίση βάση με τους άλλους λόγω, μεταξύ άλλων, της περιορισμένης πρόσβασης σε πολιτιστικές υπηρεσίες, μνημεία και αξιοθέατα εθνικής πολιτιστικής σημασίας – συστήνει τη λήψη περαιτέρω μέτρων που εγγυώνται την ίση πρόσβαση και συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην πολιτιστική ζωή,

(iii) βρίσκεται εκτός του πνεύματος που εξέθρεψε τη συγκεκριμένη διευκόλυνση και απομακρύνεται από τη συνεπή εφαρμογή των προβλέψεων της παραγράφου 1(ε) του άρθρου 61 του Ν.4488/2017 (Φ.Ε.Κ. 137/Α/2017), σύμφωνα με την οποία κάθε νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, προάγοντας, μεταξύ άλλων, με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στον τομέα αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του,

(γ) η περιοριστική, στο σώμα της Κ.Υ.Α., παράθεση συγκεκριμένων δομών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως αφετηρία για την έρευνα συνδρομής των προϋποθέσεων ελεύθερης εισόδου στους συγκεκριμένους χώρους από τους/τις μαθητές/τριες άνω των 25 ετών, εξομοιώνει κατά τρόπο αυθαίρετο την περίπτωση των μαθητών/τριών με αναπηρία με τα ισχύοντα για τους/τις υπόλοιπους/ες μαθητές/τριες.

Η επισκόπηση των διατάξεων που αφορούν στη φοίτηση των μαθητών/τριών με αναπηρία σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της μέσης εκπαίδευσης (στην οποία εντάσσονται και οι δομές δημόσιας δευτεροβάθμιας ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και δη τα Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. και ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ., όπου εκ των πραγμάτων δύνανται να φοιτούν μαθητές/τριες με αναπηρία άνω των 25 ετών),  οδηγεί στο συμπέρασμα πως για τους/τις μαθητές/τριες ΑμεΑ – ανεξαρτήτως απόφασης ΚΕ.Π.Α. - προβλέπονται ειδικές μέριμνες και δυνατότητες ένταξης και παραμονής για ευρύτερα χρονικά διαστήματα στα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, στο πλαίσιο των οποίων συνεκτιμώνται κατά το δέον και αξιολογούνται συστηματικά από αρμόδιους διαγνωστικούς και αξιολογικούς φορείς της ελληνικής πολιτείας (λ.χ. Κ.Ε.Σ.Υ.), οι εκπαιδευτικές ανάγκες και δυνατότητες που απορρέουν από την αναπηρία τους,

(δ) η εισαγωγή περιορισμών στο δικαίωμα των πολιτών με αναπηρία που χρήζουν ανάλογης υποστήριξης ώστε να μετέχουν, μεταξύ άλλων, στην πολιτισμική ανατροφοδότηση ελλοχεύει τον κίνδυνο απομάκρυνσης των ίδιων και των μελών των οικογενειών τους από το πολιτισμικό βίωμα της χώρας ή/και την άρση του ενδιαφέροντός τους για το περιεχόμενό του, το οποίο συνιστά θεμελιώδες δημόσιο αγαθό, ισχυρό πολιτικό δικαίωμα και βασική υποδομή κοινωνικής συνοχής, ιστορικής συνέχειας, στοχασμού και διαλόγου. Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, η πολιτεία οφείλει να περιφρουρεί, να προστατεύει και να εγγυάται τον ορίζοντα της εθνικής πολιτισμικής πράξης, προωθώντας συμμετοχικές διαδικασίες και θεσμούς διευκόλυνσης στην ανατροφοδότησή της,   

Ζητάμε

την άμεση τροποποίηση της υπ’ αριθμ.ΥΠΠΟΑ/ΓΡΥΠ/591722/12422/2019 Κ.Υ.Α.
(Φ.Ε.Κ. 3976/Β/31.10.2019) με:

- τη διεύρυνση των δικαιούχων απαλλαγής από την υποχρέωση καταβολής αντιτίμου επίσκεψης – ατόμων με αναπηρία, με την αντίστοιχη τροποποίηση (επισήμανση με έντονη γραμματοσειρά) της παραγράφου 2, εδάφιο (ζ) του άρθρου 3, ως εξής:

[ ζ) τα άτομα με αναπηρία (με ποσοστό 67% και άνω) και ένας συνοδός αυτών καθώς και τα άτομα με αναπηρία (με ποσοστό από 50% μέχρι 67%) και ένας συνοδός αυτών, εφόσον χρήζουν συνοδείας – υποστήριξης, ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης με την επίδειξη της αστυνομικής τους ταυτότητας ή του διαβατηρίου τους και Πιστοποιητικού Αναπηρίας Ε.Φ.Κ.Α. (απόφασης Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας – ΚΕ.Π.Α.]

- τη συμπερίληψη, στην παράγραφο 2, εδάφιο (γ) του άρθρου 3 της Κ.Υ.Α. των δομών δευτεροβάθμιας ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (επισήμανση προσθήκης με έντονη γραμματοσειρά), ως ακολούθως:

[ γ) οι άνω των 25 ετών εκπαιδευόμενοι σε σχολεία της Β’ βάθμιας εκπαίδευσης (εσπερινά σχολεία, Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, ΕΠΑ.Λ, Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. και ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.) και σε επαγγελματικές σχολές (ΕΠΑ.Σ., Ο.Α.Ε.Δ.) των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, με την επίδειξη βεβαίωσης φοίτησης, στην οποία θα αναγράφεται η διάρκειά της ]   

Κυρία Υπουργέ,

Ευελπιστώντας ότι θα κατανοήσετε το ηθικά και κοινωνικά δίκαιο αίτημά μας και θα ενεργήσετε κατάλληλα και άμεσα, παρακαλούμε για την ενημέρωση της Ομοσπονδίας μας επί των ενεργειών σας.

                                                                          Για την ΠΟΣΓΚΑμεΑ,