ΠΡΟΣ: Υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ.Δ.Μ.Μιχαηλίδου
Κοιν.: (Πίνακας Αποδεκτών)
ΘΕΜΑ: «Η ΠΟΣΓΚΑμεΑ ζητά πρωτοβουλίες που θα εγγυώνται την απρόσκοπτη λειτουργία των συσταθέντων, από Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων ατόμων με αναπηρία, Οικοτροφείων, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, και την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες που διαβιούν στις δομές»
Αξιότιμη κυρία Υφυπουργέ,
Ο προβληματισμός για το «μοντέλο» λειτουργίας και τις συνθήκες στις οποίες τα Οικοτροφεία, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που έχουν συσταθεί από Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων ΑμεΑ, καλούνται να παράσχουν την κατάλληλη φροντίδα σε άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες που διαβιούν επί μακρόν στις δομές αυτές, προστατεύοντας ταυτόχρονα το φάσμα των δικαιωμάτων τους, έχει, όπως γνωρίζετε, επανειλημμένα απασχολήσει την Ομοσπονδία.
Στην από 11/11/2021 συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία σας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από το Πρότυπο Ειδικό Οικοτροφείο «Οι Άγιοι Ανάργυροι» και του Προέδρου της Ομοσπονδίας, σας μεταφέρθηκε, για πολλοστή φορά, η εντεινόμενη ανησυχία για τη δεινή και επισφαλή οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι δομές αυτές, που, προφανώς, δεν αφορά μόνο την παραπάνω μονάδα φροντίδας ατόμων με αναπηρία.
Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως τα παρατηρούμενα προβλήματα, παρότι ενίοτε υφίενται με την προσφυγή στην πρόσκαιρη ιδιωτική πρωτοβουλία και ευαισθησία, ως λύση έσχατης ανάγκης, επί της ουσίας παραμένουν σταθερά και έχουν καταστεί σύμφυτα με τη λειτουργία των Οικοτροφείων αυτών στην παρούσα μορφή της.
Η απουσία επαρκούς θεσμικού πλαισίου που να συνάδει με τη λειτουργία των Οικοτροφείων υπό το πρίσμα των σκοπών και των αναγκών των ατόμων που υπηρετούν, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση της προβληματικής «λογικής» που αντιμετωπίζει τους/τις εξυπηρετούμενους/ες με αναπηρία ως «περιθαλπόμενους/ες»[1], έχει εγκλωβίσει τις μονάδες αυτές σε μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης, με αναπόφευκτες συνέπειες την αβεβαιότητα, τα ελλείματα που θα οδηγήσουν σε απευκταίες εκπτώσεις σε ό,τι αφορά την ποιότητα των υπηρεσιών και εν τέλει την αύξηση του βαθμού επικινδυνότητας αναφορικά με το επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων των φιλοξενούμενων παιδιών, εφήβων και ενηλίκων που διαβιούν στις συγκεκριμένες δομές κοινωνικής φροντίδας.
Περαιτέρω, σημειώνουμε πως σε μια περίοδο που η ελληνική πολιτεία κατευθύνει τις δυνάμεις της στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Αποϊδρυματοποίηση, της οποίας τα αποτελέσματα μόνο μακροπρόθεσμα αναμένεται να αναδείξουν τον θετικό τους αντίκτυπο, η πολιτική βούληση για την πρόληψη του ιδρυματισμού, αποβλέποντας στη σταδιακή συρρίκνωση της εισαγωγής νέων ενοίκων σε δομές κλειστής φροντίδας, δεν είναι θεμιτό να περιορίζεται στεγανά στην εφαρμογή «αντικινήτρων» μέσω του περιορισμού της χρηματοδότησης των μονάδων αυτών.
Με την παραδοχή ότι η αποϊδρυματοποίηση θα εξελιχθεί αργόρυθμα, θεωρούμε ευνόητο ότι η επιλογή αυτή προβάλει τον κίνδυνο περαιτέρω υποβάθμισης του επιπέδου διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία που ήδη φιλοξενούνται στα Οικοτροφεία και της παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους[2]. Επιπρόσθετα, τείνει να τα εγκλωβίζει σε έναν θετικό και έναν αρνητικό πόλο, αίροντας και καταργώντας το ίδιο το δικαίωμα που υπαγορεύει την ανάγκη χάραξης της στρατηγικής αποϊδρυματοποίησης, δηλαδή το δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση στην κοινότητα (Ν.4074/2012).
Τα σοβαρά αυτά ζητήματα που εγείρονται, φρονούμε ότι πρέπει πλέον η δημόσια διοίκηση να αντιμετωπίσει άμεσα, με τρόπο που, από τη μία πλευρά, θα ανάγεται στην επίλυση των υπαρχόντων προβλημάτων και κινδύνων που έχουν προκύψει από την παρούσα κατάσταση και από την άλλη, στο επίπεδο πρόληψης (με γενικότερες νομοθετικές παρεμβάσεις λ.χ. για την καθιέρωση ελάχιστων προδιαγραφών λειτουργίας των Οικοτροφείων, συστήματος εποπτείας κ.λπ).
Κυρία Υφυπουργέ,
Τα γονεϊκά Οικοτροφεία απευθύνονται σε μια ιδιαίτερα ευάλωτη κατηγορία πληθυσμού, με σαφέστατα αυξημένες ανάγκες, που υπαγορεύουν την παροχή ενός πλαισίου ασφαλούς και αδιάλειπτης φροντίδας, ικανού να εξασφαλίζει τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη των φιλοξενούμενων ατόμων σε ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής, παράλληλα με την υλοποίηση των υπόλοιπων δικαιωμάτων τους.
Η διασφάλιση των στοιχείων αυτών, αντί να επαφίεται στον εφήμερο ή/και περιστασιακό χαρακτήρα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και ευαισθησίας, είναι ουσιώδες να αναγνωρίζεται έμπρακτα και να κατοχυρώνεται από την Πολιτεία, υπό το σαφές πρίσμα των συνταγματικών επιταγών και του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ (Ν.4074/2012) που υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης νόμου.
Τούτων δοθέντων, η ΠΟΣΓΚΑμεΑ, με αποστολή την προάσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, θεωρεί απολύτως αναγκαία την παρέμβαση των αρμόδιων αρχών και τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τη διασφάλιση του κατάλληλου επιπέδου διαβίωσης και ανάπτυξης των φιλοξενούμενων στα Οικοτροφεία αυτά. Κατ’ επέκταση, ζητά και αναμένει την επίσπευση των ενεργειών και την υλοποίηση των δεσμεύσεών σας για:
- την επικαιροποίηση ή/και την εκπόνηση ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου και προδιαγραφών ίδρυσης και λειτουργίας για τα Οικοτροφεία, ΝΠΙΔ, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, καθώς και τη διασφάλιση της διάθεσης πόρων, ικανών να εγγυηθούν την απρόσκοπτη λειτουργία τους, σε άμεση συνάρτηση με το είδος, την έκταση και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους,
- τη μεσολάβηση για την επεξεργασία πρότασης που θα ενισχύει το ύψος των θεσπισμένων νοσηλίων – τροφείων για τις περιπτώσεις αυτές, και θα επανατοποθετεί το περιεχόμενό τους στο γεγονός πως το νοσήλιο δεν θα πρέπει να νοείται ότι διατίθεται για «νοσηλεία», αλλά να περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται στα άτομα με αναπηρία που διαβιούν στις δομές αυτές, συμβάλλοντας, συνεπώς, στην επίτευξη της ουσιαστικής κοινωνικής φροντίδας και προστασίας τους, που αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση της πολιτείας.
Κλείνοντας, σύμφωνα με τα στοιχεία που βρίσκονται στη διάθεση της Ομοσπονδίας μας, ο ωφελούμενος πληθυσμός στα γονεϊκά Οικοτροφεία, στις αρχές του έτους, δεν υπερέβαινε τα 300 φυσικά πρόσωπα. Αν συνεκτιμηθούν και τα στοιχεία που αφορούν λοιπά ΝΠΙΔ που λειτουργούν αντίστοιχες δομές, θεωρούμε πως ακόμη και από το ενδεχόμενο διπλασιασμού των μεγεθών αυτών, δεν θα προκύψουν απαγορευτικά υψηλά επίπεδα φιλοξενούμενων για πρόσθετες μέριμνες προς όφελος της ποιότητας ζωής τους.
Καταληκτικά, εκτιμούμε πως το ζήτημα της διασφάλισης της απρόσκοπτης λειτουργίας των Οικοτροφείων αυτών είναι μεν σοβαρό αλλά όχι δυσεπίλυτο, αφού, ενδεχόμενες, περαιτέρω παρεμβάσεις θα είναι μικρής κλίμακας και δεν θα προκαλέσουν σημαντικά πρόσθετο οικονομικό βάρος.
Κυρία Υφυπουργέ,
Με βάση το δεδομένο ενδιαφέρον σας για τη βέλτιστη προστασία και διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, ανεξαρτήτως δομής που υπηρετεί τη διαβίωση και τις ανάγκες τους, ευελπιστούμε ότι θα ενεργοποιηθείτε άμεσα σε σχέση με τα ζητήματα που τέθηκαν υπόψη σας, των οποίων την κρισιμότητα κατανοείτε.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε πρόσθετη συνεργασία και συμβολή της Ομοσπονδίας μας προς την κατεύθυνση αυτή.
Με εκτίμηση,
Για την ΠΟΣΓΚΑμεΑ,
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ιωάννης Μοσχολιός
Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Φωτεινή Ζαφειροπούλου
[1] Η υιοθέτηση της «λογικής» αυτής, που αποκλείει την πρόσβαση στα παραπληγικά επιδόματα και τα επιδόματα προνοιακού χαρακτήρα και προσδιορίζει τη χορηγούμενη αποζημίωση των ιδρυμάτων στο ύψος του νοσηλίου της Γ’ θέσης ιδιωτικών κλινικών, σημειώνουμε ότι βρίσκεται σε αντιδιαστολή με εκείνα που προβλέπονται για τους/τις εξυπηρετούμενους/ες σε άλλες δομές κοινωνικής φροντίδας ΑμεΑ, παρά το γεγονός ότι αφορούν περιπτώσεις που εν πολλοίς φέρουν συγκρίσιμα χαρακτηριστικά και ανάγκες, παρουσιάζουν ισοδύναμα επίπεδα διακινδύνευσης και εξίσου διακριτό βαθμό ευαλωτότητας. Συνεπώς, καταλήγει να θέτει τις περιπτώσεις ατόμων που διαβιούν στα Οικοτροφεία σε δυσμενέστερη θέση έναντι άλλων που βρίσκονται σε θέση συγκρίσιμα δυσχερή.
[2] Μεταξύ άλλων, κινείται ασυμβίβαστα προς το απαράγραπτο και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του συνόλου των πολιτών να αναπτύσσουν και να καλλιεργούν την προσωπικότητά τους, συμμετέχοντας στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή (άρθρο 5 παρ.1 του Συντάγματος) και απολαμβάνοντας, στην περίπτωση ύπαρξης αναπηρίας, αντίστοιχων μέτρων που θα εξασφαλίζουν τη συμμετοχή αυτή (άρθρο 21, παρ. 6, ό.π.).
Πίνακας Αποδεκτών
- Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, κ.Γ.Σταμάτης
- Διοικήτρια και Πρόεδρος Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., κ. Θ.Καρποδίνη
- ΕΣΑμεΑ
- Πρότυπο Ειδικό Οικοτροφείο «Άγιοι Ανάργυροι»
- Φορείς-μέλη ΠΟΣΓΚΑμεΑ