ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΟΣΓΚΑμεΑ ΠΡΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ

ΠΡΟΣ:      Υπουργό Υγείας, κ. Β.Κικίλια

ΚΟΙΝ.:    - Υφυπουργό Υγείας, κ. Β.Κοντοζαμάνη

                 - Υπουργό Επικρατείας, κ. Γ.Γεραπετρίτη

                 - Γεν.Γραμματέα Υπηρεσιών Υγείας, κ. Ι.Κωτσιόπουλο

                 - ΕΣΑμεΑ

                 - Φορείς-μέλη της ΠΟΣΓΚΑμεΑ

ΘΕΜΑ: «Η θωράκιση της επιστημονικής βάσης να μην σμικροποιεί αδιάφορα το δικαίωμα πρόσβασης των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες στις υπηρεσίες οδοντιατρικής φροντίδας – Άμεση αφαίρεση διαδικασιών φύσει ασυμβίβαστων με το συγκεκριμένο δικαίωμα στα Οδοντιατρικά Τμήματα των Νοσοκομείων του ΕΣΥ» 

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (Π.Ο.Σ.Γ.Κ.ΑμεΑ) αποτελεί το δευτεροβάθμιο όργανο του αναπηρικού κινήματος που εκπροσωπεί τα Άτομα με Νοητική Αναπηρία, Αυτισμό, Σύνδρομο Down, Εγκεφαλική Παράλυση, βαριές και πολλαπλές Αναπηρίες και τις οικογένειές τους, μέσω των Σωματείων Γονέων - Κηδεμόνων στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας και στοχεύει στη διεκδίκηση και προστασία των δικαιωμάτων τους.

Με την παρούσα επιστολή και με αφορμή το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα η Ομοσπονδία γίνεται αποδέκτης έντονης δυσαρέσκειας από δεκάδες γονείς και κηδεμόνες, οι προσπάθειες των οποίων να καλύψουν τις ανάγκες οδοντιατρικής φροντίδας των ανάπηρων παιδιών τους προσκρούουν σε  ανυπέρβλητα για εκείνους/ες εμπόδια, η ΠΟΣΓΚΑμεΑ αποτείνεται σε εσάς προκειμένου να δοθεί η δέουσα έμφαση για την εξεύρεση κατάλληλων λύσεων στο πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα που ταλαιπωρεί την αναπηρική οικογένεια, χωρίς υπαιτιότητά της.

Όπως στο παρελθόν έχουμε επισημάνει, ο ανεπαρκής αριθμός των δημόσιων οδοντιατρικών μονάδων φροντίδας και περίθαλψης για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών των παιδιών/ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, συνεπάγεται δυστυχώς πολύμηνη αναμονή για την εξυπηρέτηση περιστατικών, των οποίων η αντιμετώπιση απαιτεί χορήγηση γενικής ή περιοχικής αναισθησίας ή μέθης. Συνυπολογίζοντας δε τους συνήθως ανελαστικούς χρόνους που ενδείκνυνται για την εκτέλεση των προτεινόμενων θεραπειών, η προσφυγή στις, διόλου ευκαταφρόνητου κόστους, υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα συνιστά μάλλον μονόδρομο για τους γονείς και κηδεμόνες των ατόμων αυτών, που αναγκάζονται να καταβάλλουν σημαντικό και συχνά δυσανάλογο μέρος από το ήδη μειωμένο εισόδημά τους για να καλύψουν τις ανάγκες οδοντιατρικής φροντίδας των ανάπηρων παιδιών τους.  

Περαιτέρω, από τις πληροφορίες που έχουν περιέλθει το τελευταίο διάστημα στη διάθεση της Ομοσπονδίας, στις ελάχιστες δημόσιες δομές που εντοπίζονται για την οδοντιατρική περίθαλψη των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, ο μέσος χρόνος αναμονής για την εξυπηρέτηση βαίνει αυξανόμενος, θέτοντας κατ’ επέκταση τους γονείς και κηδεμόνες αντιμέτωπους/ες με δραματικά επικίνδυνες για την υγεία των παιδιών τους καθυστερήσεις στην εξέλιξη των αιτημάτων τους.

Ως προς την επιδείνωση της κατάστασης, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στις εύλογες επιφυλάξεις που, μεταξύ άλλων, διατηρούμε για τους πιθανούς περιορισμούς στη διαθεσιμότητα εξυπηρέτησης των περιστατικών που εισάγονται με τις προβλέψεις της υπ’ αριθμ.  Γ5α/Γ.Π.οικ.48904/ 27.06.2019 Υ.Α. (Φ.Ε.Κ. 2775/Β/04.07.2019), ήτοι να αξιοποιούνται ως Εκπαιδευτικά Κέντρα (ΕΚ) για την άσκηση των οδοντιάτρων στην ειδικότητα της Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής – Οδοντιατρικής Ειδικής Φροντίδας οι – μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού (!) – Νοσοκομειακές Μονάδες που παρέχουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες.

Αναντίρρητα, το σύστημα της ολοκληρωμένης εκπαίδευσης / επιστημονικής εξειδίκευσης των οδοντιάτρων στη βάση πραγματικών ερεισμάτων συμπορεύεται και εξυπηρετεί σε σημαντικό βαθμό τον στόχο της παροχής βελτιωμένης ειδικής οδοντιατρικής φροντίδας. Με τη συγκεκριμένη πεποίθηση, η ΠΟΣΓΚΑμεΑ έχει στο παρελθόν στηρίξει πρωτοβουλίες (λ.χ. επιστημονικές ημερίδες) για την ενίσχυση ή/και αξιοποίηση της κεκτημένης γνώσης προς την κατεύθυνση της πληρέστερης εξυπηρέτησης των αναγκών των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες τόσο από την οδοντιατρική κοινότητα όσο και από τους ίδιους τους γονείς και κηδεμόνες τους.  

Εντούτοις, η διαφαινόμενη δυσκινησία που χαρακτηρίζει την επιλογή εκπαίδευσης των οδοντιάτρων στα ως άνω ΕΚ - λόγω της απαιτούμενης χρονικής επένδυσης για την απόκτηση κλινικής εμπειρίας καθώς και επιμέρους προβλεπόμενων διαδικασιών (συνεδρίες συζήτησης επί περιστατικών που εμφανίζουν επιστημονικό ενδιαφέρον, αναστοχασμός σε σχέση με τη διαχείριση του ιατρικού κινδύνου κ.λπ) - οδηγεί αναπόφευκτα σε συντμήσεις του χρόνου που διατίθεται στην εξυπηρέτηση περιστατικών, συνθήκη που αρκεί για την εκκόλαψη σοβαρών ενδοιασμών περί της τελεσφόρου εφαρμογής του συστήματος για την απρόσκοπτη πρόσβαση των ωφελούμενων ΑμεΑ στις υπηρεσίες οδοντιατρικής φροντίδας.

Επισημαίνουμε ότι πρωτίστως στην περιοχή της Αττικής, που αφενός συγκεντρώνει μεγαλύτερο αριθμό ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες σε άμεση συνάρτηση με την πληθυσμιακή συγκέντρωση, αφετέρου υποδέχεται ασθενείς από την ελληνική επαρχία που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν στον τόπο κατοικίας τους, η συρρίκνωση, για τους παραπάνω λόγους, του μεγέθους των εξυπηρετούμενων περιστατικών, θα επιφέρει οδυνηρές συνέπειες για την αναπηρική οικογένεια. Δεν μπορούμε, επί παραδείγματι, να αποσιωπήσουμε την ανησυχία μας για τα εμπόδια που θα υψωθούν μπροστά μας σε ενδεχόμενο σταδιακής απομάκρυνσης από την εκπλήρωση των σκοπών της σύστασης και προσανατολισμού της έμφασης στην υποστήριξη του ασκούμενων οδοντιάτρων έναντι των ΑμεΑ ασθενών, από την πρώτη θεσμοθετημένη Ειδική Οδοντιατρική Μονάδα για ΑμεΑ του ΠΓΝ «Ασκληπιείου Βούλας», που εξυπηρετεί σημαντικό πλήθος περιστατικών για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια (ΚΥΑ Υ4α/οικ.9625/94, Φ.Ε.Κ. 770/Β/12.10.1994).     

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω και υπογραμμίζοντας ακόμα ότι:

(α) τα παιδιά μας, η ευημερία και η προστασία των δικαιωμάτων τους θα πρέπει να αποτελούν ‘σκοπό’ της επιστημονικής εμβάθυνσης, είναι δε απαράδεκτο να αντιμετωπίζονται ως ‘μέσα’ για την προσέγγιση της επιστημονικής επάρκειας και απόκτηση κλινικής εμπειρίας των ασκούμενων οδοντιάτρων, που υπηρετούν μεν την επιστημονική ‘αρχή της μη βλάβης των υποκειμένων’, φαίνεται να προσπερνούν δε αδιάφορα τη ‘βλάβη’ την οποία υπόκεινται όσοι/ες παραμένουν για μήνες στις λίστες αναμονής για χάρη της επιστήμης,     

(β) η ‘επιστημονική αίγλη’ που η άσκηση των ειδικευόμενων στην Οδοντιατρική Ειδικής Φροντίδας τυχόν προσδίδει στις Νοσοκομειακές Μονάδες που τη διεξάγουν επιτυχώς, δημιουργεί βάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη της έρευνας επί περιστατικών που εμφανίζουν μεγαλύτερο επιστημονικό ενδιαφέρον. Ο φυσικός ωστόσο χώρος διεξαγωγής της έρευνας, στη χώρα μας και διεθνώς, δεν είναι άλλος από τα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, που χαίρουν κρατικής χρηματοδότησης και που στον τομέα της οδοντιατρικής φροντίδας εξυπηρετούν και μπορούν να εξυπηρετήσουν αντίστοιχα περιστατικά,

(γ) η μοναδική μέριμνα της ελληνικής πολιτείας για τον εν θέματι πληθυσμό είναι η πρόβλεψη αποζημίωσης από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. της οδοντιατρικής περίθαλψης ‘που διενεργείται σε δημόσιες δομές, ατόμων με βαριές αναπηρίες όπως αυτισμό, νοητική αναπηρία, εγκεφαλική παράλυση, βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, που η αντιμετώπισή τους απαιτεί χορήγηση γενικής ή περιοχικής αναισθησίας ή μέθης’ (άρθρο 37, παρ.5 ΕΚΠΥ, Φ.Ε.Κ. 4898/Β/2018).

Η δυσχερής ωστόσο πρόσβαση στις δημόσιες δομές – λόγω της ανεπάρκειας ή/και των νέων προσανατολισμών τους (!) - σε συνδυασμό με την, συνήθως επείγουσα, ανάγκη αντιμετώπισης των οδοντιατρικών περιστατικών των παιδιών με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, συνιστά πρόσκομμα για τα ίδια όσο και για τους γονείς και κηδεμόνες τους που δεν διαθέτουν την πολυτέλεια να εξαντλήσουν κάθε χρονικό περιθώριο αναμονής, προκειμένου να μη διακινδυνεύσουν ενδεχόμενη επιδείνωση της κατάστασης υγείας των παιδιών τους, απευθυνόμενοι/ες συνήθως στις ‘ευέλικτες’ υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα. 

Στην κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε επιχειρούμενη ρύθμιση – εν προκειμένω η πρόβλεψη εκπαίδευσης των οδοντιάτρων στα ΕΚ – είναι αδιανόητο να μην συνεκτιμά την αναλογία ωφέλειας και κινδύνου από την εφαρμογή της και να μην προβλέπει την πιθανά παθογόνο ανάπτυξη ποικίλων κύκλων ιδιωτικών πρωτοβουλιών που ουσιαστικά υπηρετούν ένα σύστημα το οποίο εκμεταλλεύεται τις κρατικές ανεπάρκειες, παραγνωρίζοντας τα δικαιώματα που εδράζονται στην αναπηρία και τις επιπτώσεις που αυτή επιφέρει στους κόλπους των οικογενειών.

(δ) η εισαγωγή προβλέψεων που στοιχειώνουν αμφιβολίες ως προς την απαρεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες στις δημόσιες υπηρεσίες οδοντιατρικής φροντίδας, αίρουν και καταργούν στην πράξη τα κατοχυρωμένα δικαιώματά τους από τις Διεθνείς Συμβάσεις και την εθνική νομοθεσία. Ειδικότερα έρχονται σε αντίθεση με:

- το άρθρο 25 της Σύμβασης των ΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ (Ν.4074/2012) σύμφωνα με το οποίο, μεταξύ άλλων, επιτάσσεται η παροχή προς τα ΑμεΑ προσιτής υγειονομικής περίθαλψης και υπηρεσιών υγείας που είναι αναγκαίες με γνώμονα την αναπηρία τους, σχεδιασμένων με σκοπό να ελαχιστοποιούν τις συνέπειές της και να αποτρέπουν περαιτέρω αναπηρίες,

- την παράγραφο 3 του άρθρου 5 «Ισότητα και μη διάκριση» της Σύμβασης που, για την προαγωγή της ισότητας και την εξάλειψη των διακρίσεων, υπαγορεύει ότι τα συμβαλλόμενα κράτη ‘λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν ότι παρέχεται εύλογη προσαρμογή’ καθώς και συγκεκριμένα μέτρα ‘προκειμένου να επιταχυνθεί ή να επιτευχθεί μία πραγματική ισότητα των ατόμων με αναπηρία σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης’, 

- τις συστάσεις της Επιτροπής των ΗΕ[1] προς τη χώρα για την εφαρμογή μακροπρόθεσμης στρατηγικής με μέτρα που εγγυώνται την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις υπηρεσίες υγείας,

- το άρθρο 61 του Ν.4488/2017 (Φ.Ε.Κ. 137/Α/2017), σύμφωνα με το οποίο ‘κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία’,

(ε) η εισαγωγή πρόσθετων ρόλων / αρμοδιοτήτων στις δημόσιες μονάδες οδοντιατρικής περίθαλψης για ΑμεΑ διαγράφει αποκλίνουσα τροχιά και ασύμπτωτη σχέση προς τους σκοπούς της σύστασης και λειτουργίας τους, που δεν είναι άλλοι από την παροχή κατάλληλων οδοντιατρικών υπηρεσιών στα, χρήζοντα ειδικής αντιμετώπισης, άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, προκειμένου να απολαμβάνουν, χωρίς φραγμούς και αποκλεισμούς, το δικαίωμα πρόσβασης στο δημόσιο αγαθό της υγείας,

Αιτούμαστε

-  την ανάκληση της υπ’ αριθμ. Γ5α/Γ.Π.οικ.48904/27.06.2019 (Φ.Ε.Κ. 2775/Β/04.07.2019) Απόφασης, τουλάχιστον έως τον χρόνο ανάπτυξης και στελέχωσης δημόσιων ειδικών οδοντιατρικών κέντρων, σε βαθμό ικανό να αντιμετωπίζεται, χωρίς καθυστερήσεις, η πλειοψηφία των διαγνωστικών εξετάσεων και των ενδεδειγμένων επιστημονικά θεραπειών είτε

-  την αναθεώρηση του άρθρου 2 «ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ» της ως άνω απόφασης, ανακατευθύνοντας την εκπαίδευση στην οδοντιατρική ειδικότητα της Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής – Οδοντιατρικής Ειδικής Φροντίδας σε περιοχές / φορείς / υπηρεσίες / ιδρύματα που υπηρετούν σκοπούς  συναφείς προς την εκπαίδευση και την επιστημονική εμβάθυνση,

-  την ανάπτυξη / εφαρμογή σχεδίου ίδρυσης σε όλα τα δημόσια Γενικά Νοσοκομεία της χώρας Οδοντιατρικών Μονάδων, στελεχωμένων με εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στην οδοντιατρική περίθαλψη των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, υπό γενική ή περιοχική αναισθησία ή μέθη, ούτως ώστε τα άτομα αυτά να λαμβάνουν εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα πλησίον του τόπου διαμονής τους.

Κύριε Υπουργέ,

Ως γονείς και κηδεμόνες ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, τείνουμε να εξαντλήσουμε κάθε περιθώριο υπομονής και αντοχής από τη δίχως τέλος ταλαιπωρία και τη μεγάλη οικονομική επιβάρυνση που υφιστάμεθα από την κατάσταση αυτή, η ανάσχεση της οποίας είναι επιβεβλημένη, διαφορετικά αναμένεται να οδηγηθούμε σε απόγνωση και χρεοκοπία, πράττοντας απλώς και μόνο τις απαραίτητες αποκαταστατικές ενέργειες για την υγεία των παιδιών μας.

Η στήριξη των επιστημονικού υποβάθρου και των δεξιοτήτων των οδοντιάτρων χαίρει σαφώς του σεβασμού και της αποδοχής μας, υπό την προϋπόθεση να δομείται σε εξισορροπητικά κριτήρια και επιλογές που σταθμίζουν τις εκατέρωθεν συγκρουόμενες προτεραιότητες με τρόπο ώστε να μη σμικροποιείται ανάλγητα η χρησιμότητά τους και τα παιδιά μας, άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες να μην απόλλυνται τη συνταγματικά και δικαιωματικά κατοχυρωμένη ανεμπόδιστη πρόσβαση στο αγαθό της υγείας, που είναι υποχρέωση της πολιτείας να παρέχεται σε κάθε πολίτη από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας.  

Με την πεποίθηση ότι θα κατανοήσετε την αγωνία, το σκεπτικό και τα ερείσματα στα οποία βασίζεται το εύλογο και δίκαιο αίτημά μας, αναμένουμε την άμεση προσωπική σας παρέμβαση για το ζήτημα που σας θέσαμε με το παρόν και την ενημέρωση της Ομοσπονδίας μας επί των ενεργειών σας.

                                                                 Για την ΠΟΣΓΚΑμεΑ,