ΑΙΤΗΜΑ ΠΡΟΣ Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο. ΓΙΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΝΟΣΗΛΙΟΥ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΒΑΡΙΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ & ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΒΑΘΜΟ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΔ, ΚΑΙ ΕΠΙΛΥΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

Προς: Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κα Δ.Μ. Μιχαηλίδου

Κοιν.: (σχετ.: πίνακας αποδεκτών)

Θέμα: «Επαναδιαπραγμάτευση και αναπροσαρμογή ημερήσιου νοσηλίου – τροφείου για άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες σε Σ.Υ.Δ. — Πρόταση πολυεπίπεδης κλίμακας και συμπληρωματικών μέτρων υποστήριξης»

(σχετ: η υπ’ αριθμ. πρωτ.: 178/24.04.2025 επιστολή της Ομοσπονδίας)

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Με την παρούσα επανερχόμαστε σε μέρος προηγούμενης επιστολής της Ομοσπονδίας μας (αρ. πρωτ. 178/24.04.2025, επί της οποίας δεν έχουμε εισέτι λάβει απάντηση), υπογραμμίζοντας την ανάγκη ανακίνησης του ζητήματος επανεξέτασης και επαναδιαπραγμάτευσης του ύψους του δικαιούμενου ημερήσιου νοσηλίου - τροφείου για τα άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες και περιορισμένο βαθμό αυτονομίας που διαβιούν ή χρήζουν υποστήριξης σε Σ.Υ.Δ., περιλαμβανομένης της εισαγωγής θεσμικών μηχανισμών που θα εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ποιοτική συνέχεια της παρεχόμενης υποστήριξης στην ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα που εξυπηρετείται στις δομές αυτές κοινωνικής φροντίδας.

Υπενθυμίζεται ότι με την τελευταία Κ.Υ.Α. Αριθμ. Δ12γ/ΓΠ2502/21.02.2025 (ΦΕΚ 965/τ.Β΄/04.03.2025) εισήχθησαν θεμιτές βελτιώσεις στο πλαίσιο αποζημίωσης των Σ.Υ.Δ., μεταξύ άλλων ορίζοντας πλέον ως ημερήσιο τροφείο το ποσό των €60,00 για περιπτώσεις εξυπηρετούμενων με ελαφριά / μέση νοητική ή άλλη αναπηρία, και με ανεπτυγμένο βαθμό αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης. Το πλαίσιο εντούτοις εξακολούθησε να παρορά την υψηλού βαθμού υποστήριξη που υπαγορεύουν οι ανάγκες των ατόμων με βαριές αναπηρίες και περιορισμένο βαθμό αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης που διαβιούν ή δύνανται να υποστηριχθούν ως προς τη διαβίωσή τους σε Στέγες, διατηρώντας αναντίστοιχη και αναλλοίωτη, για διάστημα που υπερβαίνει τη δεκαετία, τη στάθμη του δικαιούμενου ημερήσιου νοσηλίου – τροφείου για τις περιπτώσεις αυτές στο ύψος των €70,00.

Όπως αντιλαμβάνεστε, η τομή αυτή, παρότι ευπρόσδεκτη για τις κατηγορίες δικαιούχων στις οποίες περιορίζεται, αδυνατεί να καλύψει κρίσιμα λειτουργικά και δομικά κενά που αφορούν τις ανάγκες των ατόμων με πολύ υψηλές ή/και σύνθετες απαιτήσεις υποστήριξης και φροντίδας, καθώς και την έλλειψη μηχανισμών ευελιξίας και δεικτοδότησης αναπροσαρμογών.

Κατά την εκτίμηση της Ομοσπονδίας μας, η δημόσια διοίκηση οφείλει εφεξής να θέσει κατά προτεραιότητα τα ανωτέρω στους σχεδιασμούς της, οι δε λόγοι που συνηγορούν σε αυτή την αναγκαιότητα φρονούμε ότι είναι προφανείς:

1. Αυξημένο πραγματικό κόστος παροχής υπηρεσιών υποστήριξης και φροντίδας: Οι απαιτήσεις υποστήριξης και η ένταση της φροντίδας για άτομα με πολύ περιορισμένο βαθμό αυτονομίας (συννοσηρότητες, ανάγκες κινητικής υποστήριξης, εξειδικευμένη διαχείριση συμπεριφοράς, επιπρόσθετα ιατρικά κόστη κ.ά.) υπερβαίνει κατά πολύ το επίπεδο του σημερινού νοσηλίου για τις βαριές περιπτώσεις. Ως εκ τούτου, χωρίς δομική αναπροσαρμογή, διακυβεύεται η ποιότητα και η συνέχεια των υπηρεσιών ή, ακόμα, και η ίδια η ένταξη των δυνητικά δικαιούχων στις δομές, οι οποίες σε πλήθος υστερούν των πραγματικών αναγκών. Συναφώς, θεμιτή είναι και η ανάπτυξη συνεργειών με το Υπουργείο Υγείας, καθώς μεγάλο μέρος των επιπρόσθετων βαρών αφορά ιατρικής και νοσηλευτικής φύσεως υποστήριξη, η οποία δεν μπορεί να καλύπτεται αποκλειστικά από τα περιορισμένα προνοιακά κονδύλια.
2. Ανάγκη για κλιμακωτή, λειτουργική θεσμική λύση: Η οριζόντια διατήρηση ενός μοναδικού επιπέδου -π.χ. €70,00 - ημερήσιου νοσηλίου για όλες τις βαριές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνεται στην ετερογένεια των αναγκών. Ακολούθως, προτείνεται πολυεπίπεδη κλίμακα αποζημίωσης βάσει αντικειμενικών αναγκών υποστήριξης και φροντίδας ή, εναλλακτικά, η θεσμοθέτηση «νοσηλίου αυξημένης υποστήριξης / φροντίδας» με συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης.
3. Σύνδεση με δείκτες αναπροσαρμογής: Δεν υφίστανται προβλέψεις ώστε οι αποζημιώσεις να αναπροσαρμόζονται περιοδικά (λ.χ. ετήσια) βάσει προσδιορισμένων δεικτών, και να διασφαλίζεται η προοδευτική εξομοίωση του ρεαλιστικού κόστους παροχής υπηρεσιών.
4. Στήριξη γήρανσης εξυπηρετούμενων: Η μετάβαση των εξυπηρετούμενων με νοητική αναπηρία και παρεμφερείς αναπηρίες από τη μέση στην τρίτη ηλικία συνεπάγεται πρόσθετες απαιτήσεις (π.χ. νευροεκφυλιστικές παθήσεις, ψυχολογική και κινητική επιβάρυνση κ.ά.). Με βάση την παραδοχή αυτή, απαιτείται ειδική πρόβλεψη σε κλίμακα νοσηλίου ή επιχορήγηση για πρόσθετο προσωπικό και προγράμματα πρόληψης / διαχείρισης συννοσηροτήτων, πρόσθετων απαιτήσεων και αναγκαιοτήτων.

Σημειώνεται ότι, στην τρέχουσα περίοδο, εν εξελίξει της διαβούλευσης για το «Κείμενο Βάσης» για την εκπόνηση του «Σχεδίου Δράσης για τη Μακροχρόνια Φροντίδα», διαπιστώνονται συγκεκριμένες προτάσεις για νέες στεγαστικές δομές και ειδικότερα Σ.Υ.Δ. για ηλικιωμένους/ες.

Άποψη της Ομοσπονδίας μας είναι ότι οι επιχειρούμενες τομές δεν χρειάζεται να αφορούν τον «τύπο» της δομής, από τη στιγμή που οι Σ.Υ.Δ. αντιμετωπίζουν ήδη, με επαρκές πλαίσιο προδιαγραφών, το ζήτημα της δια βίου κατοικίας των εξυπηρετούμενων. Αντιθέτως, προτιμότερο είναι να επικεντρώνονται στον τρόπο ενίσχυσης και εξειδίκευσης της στήριξης ανάλογα με την ηλικία ή/και τη βαρύτητα αναπηρίας (π.χ. με νοσήλιο αυξημένης υποστήριξης, πολυεπίπεδη κλίμακα βάσει αναγκών κ.ά.).

Συναφώς, κρίνεται κρίσιμη και η πρόβλεψη μηχανισμών για την ουσιαστική αντιμετώπιση του στεγαστικού ζητήματος, τόσο για τη δημιουργία νέων Σ.Υ.Δ. όσο και για την ενίσχυση των υφιστάμενων, μέσω αξιοποίησης δημόσιας ακίνητης περιουσίας ή άλλων ευέλικτων σχημάτων (π.χ. επιδότηση ενοικίου / στέγασης).

Η προσέγγιση αυτή, εκτιμάται ότι συμβαδίζει με τη στόχευση της Εθνικής Στρατηγικής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2024 - 2030 (πυλώνας ΙΙ, δρ. 31) περί επικαιροποίησης του νομοθετικού πλαισίου για τη δημιουργία Σ.Υ.Δ. και προώθησης συνεργειών με φορείς για παραχώρηση δημόσιων ακινήτων προς ανάπτυξη νέων δομών, με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το τέλος του 2025.

Καταληκτικά, όσον αφορά τον θεσμό της υποστηριζόμενης διαβίωσης, προκειμένου να αποτραπεί ο ιδρυματισμός, να εξαλειφθεί η ανάγκη ιδρυματικής φροντίδας και να τελεσφορήσουν οι πολιτικές αποϊδρυματοποίησης, η Ομοσπονδία μας θεωρεί αναγκαία την περαιτέρω ενίσχυση του προνοιακού χάρτη με τη διεύρυνση των Σ.Υ.Δ., μέσω παρεμβάσεων ή/και τροποποιήσεων του υφιστάμενου πλαισίου που θα παρέχουν διευκολύνσεις ή/και κίνητρα για ανάπτυξη νέων Στεγών.

Για τον λόγο αυτό θεωρούμε προσφορότερα τα ακόλουθα μέτρα:

1. Θεσμοθέτηση Πολυεπίπεδης Κλίμακας Αποζημιώσεων Σ.Υ.Δ., με την καθιέρωση 3 - 4 επιπέδων (π.χ. μέτρια, αυξημένη, πολύ υψηλή και εξαιρετικά υψηλή ανάγκη υποστήριξης) με σαφή κριτήρια αξιολόγησης (βαθμός αυτονομίας, αριθμός και βαρύτητα συννοσηροτήτων, ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό, ηλικιακά χαρακτηριστικά).
2. Νοσήλιο αυξημένης υποστήριξης / φροντίδας, νοούμενο ως επιπρόσθετο ημερήσιο νοσήλιο - τροφείο για συγκεκριμένες περιπτώσεις με τεκμηριωμένες ανάγκες (π.χ. πολλαπλές και σύνθετες αναπηρίες και ιατρικές ανάγκες, ανάγκη εξειδικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας).
3. Μηχανισμός επιδότησης για επιπλέον προσωπικό (π.χ. πρόσθετοι νοσηλευτές / εξειδικευμένο προσωπικό κ.ά) όπου απαιτείται, ως προσωρινό ή μόνιμο σχήμα για Σ.Υ.Δ. που φιλοξενούν άτομα με υψηλού βαθμού ανάγκες.
4. Αυτόματη δεικτοδότηση και αναπροσαρμογή, υπό την έννοια της σύνδεσης του ύψους του νοσηλίου λ.χ. με τις αναπροσαρμογές στον κατώτατο μισθό, με ετήσια ή τακτική επανεξέταση και αναθεώρηση.
5. Διασφάλιση ελέγχου και διαφάνειας, ήτοι καθιέρωση μηχανισμών διασφάλισης ποιότητας, διαφάνειας και ελέγχου στην εφαρμογή των αυξημένων αποζημιώσεων, ώστε οι πόροι να κατευθύνονται πράγματι στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και να αποτρέπεται τυχόν καταχρηστική χρήση.

Κυρία Υπουργέ,

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, και επειδή οι ισχύουσες ρυθμίσεις δεν ανταποκρίνονται στο σύνολό τους στις πραγματικές ανάγκες φροντίδας, θέτοντας σε κίνδυνο την ποιότητα υποστήριξης των εξυπηρετούμενων με βαριές αναπηρίες ή/και τη βιωσιμότητα των Σ.Υ.Δ., ζητούμε την άμεση έναρξη διαδικασιών επαναδιαπραγμάτευσης του νοσηλίου – τροφείου για τα άτομα με περιορισμένο βαθμό αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης στις Στέγες, περιλαμβανομένης της εξέτασης των σχημάτων που προτάθηκαν, καθώς και την ολοκλήρωση των σχετικών ρυθμιστικών παρεμβάσεων εντός εύλογου χρονοδιαγράμματος.

Παράλληλα, προτείνουμε τη λειτουργία ομάδας εργασίας με τη συμμετοχή εκπροσώπων από το Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο., το Υπουργείο Υγείας, και αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, ΕΣΑμεΑ και ΠΟΣΓΚΑμεΑ, για την από κοινού επεξεργασία και προώθηση των βέλτιστων, ρεαλιστικών, και βιώσιμων λύσεων που θα κατοχυρώσουν την ποιοτική συνέχεια των υπηρεσιών και την ισότιμη μεταχείριση των εξυπηρετούμενων με βαριές αναπηρίες στις Σ.Υ.Δ.

Από την πλευρά μας είναι σαφώς κατανοητοί οι δημοσιονομικοί περιορισμοί, πλην όμως οι Σ.Υ.Δ., που αποτελούν την πιο αξιόπιστη απάντηση για την αξιοπρεπή διαβίωση των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα, την κοινωνική τους ένταξη, και την αποφυγή εγκλεισμού σε ιδρυματικές δομές (κατά τις επιταγές της Σύμβασης του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματά τους, ν.4074/2012), δεν μπορούν να καταστούν «παράπλευρα θύματα» τυχόν δημοσιονομικών προσαρμογών, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση των δικαιωμάτων και της ποιότητας διαβίωσης των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες.

Ενόψει δε του ότι οι διαδικασίες αναπροσαρμογής απαιτούν χρόνο και επιβάρυνση, προτείνουμε την υιοθέτηση προσωρινού «μέτρου - γέφυρας», με αύξηση του ημερήσιου νοσηλίου κατά τουλάχιστον 15 – 20% για τις βαριές και μη αυτοεξυπηρετούμενες περιπτώσεις ατόμων με αναπηρία, που θα μπορούσε να εφαρμοστεί άμεσα χωρίς βαρύ δημοσιονομικό αποτύπωμα, έως ότου θεσμοθετηθεί η προτεινόμενη νέα πολυεπίπεδη κλίμακα ή άλλη προωθούμενη λύση.

Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένο ότι η ανασφάλεια που βιώνουν οι οικογένειες των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες για το αβέβαιο μέλλον των μελών που έχουν στη φροντίδα τους, είναι ήδη οξυμένη, θεωρούμε αναγκαίο οι σχετικές διαδικασίες να εκκινήσουν άμεσα, και πάντως εντός του τρέχοντος έτους.

Κλείνοντας, από τη στιγμή που δεν έχουμε μέχρι τούδε λάβει απάντηση από το αρμόδιο Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο., ούτε έχει περιέλθει σε γνώση μας κάποια σχετική εξέλιξη, θεωρούμε αναγκαίο να υπενθυμίσουμε επιγραμματικά το σύνολο των αιτημάτων που τέθηκαν υπόψη σας με την υπ’ αριθμ. 178/24.04.2025 επιστολή μας, και να ζητήσουμε τις άμεσες πρωτοβουλίες σας για την ικανοποίησή τους:

• Κανονιστική ρύθμιση για τη διευθέτηση αναδρομικών για ανασφάλιστα / άπορα άτομα που διέμεναν ήδη σε Σ.Υ.Δ. πριν την ισχύ της νέας ΚΥΑ (ΦΕΚ 965/τ.Β’/04.03.2025), ώστε να διαφυλαχθεί η λειτουργική συνέχεια των δομών.
• Επανεξέταση του χρονικού περιορισμού (8 ώρες) για τη συνδυαστική συμμετοχή σε ΚΔ-Η.Φ., όταν και όπου αυτό δημιουργεί ασυνέχειες.
• Επεξεργασία προβλέψεων για τη διασφάλιση της συνέχειας της παρεχόμενης υποστήριξης από τις δομές που παρέχουν υπηρεσίες ανοιχτής φροντίδας σε άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες (Κ.Δ.-Η.Φ., ΚΔΑΠ ΑμεΑ), με την ενίσχυση του ύψους των αποζημιώσεων του κατά περίπτωση πλαισίου (δικαιούμενα νοσήλια - τροφεία, μοναδιαία κόστη παροχής υπηρεσιών, αξίες τοποθέτησης κ.τ.ό), τουλάχιστον σε άμεση – και από τούδε αυτόματη – συνάρτηση με τις αναπροσαρμογές στον κατώτατο μισθό των τελευταίων χρόνων. Υπενθυμίζεται ότι παρά τα αιφνίδια, κλιμακούμενα και αλλεπάλληλα βάρη που καλούνται να απορροφήσουν και απορροφούν τα Κέντρα αυτά την τελευταία δεκαετία, οι αποζημιώσεις τους διατηρούνται απαράλλακτες και αμετακίνητες στο ίδιο ανάστημα εδώ και δεκαπέντε χρόνια.
• Πρόβλεψη για την εξομοίωση των αποζημιώσεων και των επιμέρους ρυθμίσεων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες των Σ.Υ.Δ. ανεξαρτήτως πηγής χρηματοδότησης (εθνικοί ή κοινοτικοί πόροι).

Κυρία Υπουργέ,

Αναμένοντας πληροφόρηση για τις ενέργειες, τις οποίες το Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο. ενδεχομένως υλοποιεί ή σκοπεί να υλοποιήσει για το σύνολο των ζητημάτων που τέθηκαν υπόψη σας με το παρόν, επαναλαμβάνουμε το αίτημα για ορισμό συνάντησης με αντιπροσωπεία της Ομοσπονδίας μας.

Με τη βεβαιότητα ότι συμμεριζόσαστε την αναγκαιότητα θεσμικών λύσεων, και με πνεύμα συνεργασίας, ευελπιστούμε σε άμεση ανταπόκριση και παραμένουμε διαθέσιμοι/ες για κάθε δυνατή συμβολή της Ομοσπονδίας μας σε αυτήν την προοπτική.

Με εκτίμηση,

Για την ΠΟΣΓΚΑμεΑ,

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Ιωάννης Μοσχολιός

Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Φωτεινη Ζαφειροπούλου 

Πίνακας αποδεκτών:

• Υπουργός Υγείας, κ. Σ.Αδ. Γεωργιάδης
• Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Αθ. Πετραλιάς
• Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, κ. Κ. Μεγαρίτης
• Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, κ. Κ. Γλούμης – Ατσαλάκης
• Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ)
• Πρωτοβάθμια Σωματεία – μέλη της ΠΟΣΓΚΑμεΑ