ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΩΝ ΥΠ.ΟΙΚ. ΚΑΙ Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο. ΓΙΑ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΔ, ΚΔΗΦ, ΛΟΙΠΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΟΡΙΖΟΝΤΑ

Προς:   Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Κ.Πιερρακάκη

            Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κα Δ.Μ.Μιχαηλίδου

Κοιν.:   (σχετ.: Πίνακας Αποδεκτών)

Θέμα: «Κρίσιμες διασφαλίσεις για την προστασία και τη βιώσιμη συνέχεια των Σ.Υ.Δ., Κ.Δ.-Η.Φ. και λοιπών κοινωνικών δομών στον νέο χρηματοδοτικό ορίζοντα με επίκεντρο τα ωφελούμενα άτομα με αναπηρία»

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (ΠΟΣΓΚΑμεΑ), ιδρυτικό και ενεργό μέλος της ΕΣΑμεΑ, εκπροσωπώντας χιλιάδες άτομα με νοητική αναπηρία, αυτισμό, σύνδρομο Down, εγκεφαλική παράλυση, βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, καθώς και τις οικογένειές τους, σάς μεταφέρει με το παρόν την οξεία ανησυχία που εδράζεται στις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με τον χρηματοδοτικό ορίζοντα των Κέντρων Διημέρευσης – Ημερήσιας Φροντίδας (ΚΔΗΦ), των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (Σ.Υ.Δ.) και λοιπών κοινωνικών δομών.

Οι οικογένειες των ατόμων με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, αλλά και οι φορείς που ίδρυσαν και λειτουργούν τις δομές αυτές επί δεκαετίες, κατά συντριπτική αναλογία Ν.Π.Ι.Δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που έχουν συσταθεί από γονεϊκούς συλλόγους ατόμων με αναπηρίες, όχι ως προϊόν επιλογής αλλά ως επιταγή ανάγκης από την απόλυτη έλλειψη κρατικών κοινοτικών υπηρεσιών, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι με ένα μεταβαλλόμενο και ομιχλώδες τοπίο, από άποψη θεσμικών και πρακτικών ζητημάτων, δημοσιονομικών διασφαλίσεων, πλαισίου μετάβασης κ.ά.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το έγγραφο της Γενικής Γραμματείας ΕΣΠΑ προς τις Ε.Υ.Δ. των Περιφερειακών Προγραμμάτων 2021–2027 (ΥΠΕΘΟΟ 11/11/2025, Α.Π.: 196029 ΕΞ 2025), κατ’ εφαρμογή συμφωνίας με την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προβλέπεται ότι από 1/1/2027 η λειτουργία των Σ.Υ.Δ. και Κ.Δ.-Η.Φ. κ.ά. παύει να υπάγεται σε καθεστώς συγχρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ και μεταφέρεται ολοκληρωτικά στην εθνική χρηματοδότηση.

Η σταθερή κρατική χρηματοδότηση των δομών αποτελεί διαχρονικά θεμελιώδη προτεραιότητα των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και φροντίδας. Η εξέλιξη αυτή, παρά τη θετική της κατεύθυνση, αναπόφευκτα γεννά σήμερα κλίμα αβεβαιότητας και καλλιεργεί ένα περιβάλλον αυξημένης επισφάλειας για το κατά πόσον η ελληνική πολιτεία δύναται να ανταποκριθεί εγκαίρως, επαρκώς και με θεσμική συνέχεια στις ανάγκες των ωφελούμενων με αναπηρία και στη βιωσιμότητα αυτών των δομών. Η έκβαση αυτή, παρότι αναμενόμενη, έχει ήδη εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς σε δικαιούχους, διοικήσεις δομών, εργαζόμενους αλλά κυρίως στις οικογένειες των εξυπηρετούμενων ατόμων με αναπηρία, οι οποίες βιώνουν επί δεκαετίες την ασυνέχεια και την αστάθεια των πολιτικών κοινωνικής φροντίδας.

Τελεί εν γνώσει όλων ότι οι Σ.Υ.Δ. και τα Κ.Δ.-Η.Φ. συνιστούν διαχρονικά θεμέλιο της κοινωνικής προστασίας των ατόμων με αναπηρία. Διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην αποϊδρυματοποίηση και στην αποτροπή του ιδρυματισμού, στην ανεξάρτητη διαβίωση σύμφωνα με το άρθρο 19 της Σύμβασης του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (ν.4074/2012), στη στήριξη της οικογένειας και στην ανακούφιση του οικονομικού και ψυχικού της φορτίου, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην τοπική ανάπτυξη, στην εν γένει ενίσχυση του κοινωνικού κράτους.

Τούτου δοθέντος, κάθε ενδεχόμενη αποδυνάμωση ή υπονόμευση αυτών των δομών (π.χ. από προβλήματα λειτουργίας, κίνδυνο μείωσης ωφελούμενων ή προσωπικού, κίνδυνο απώλειας κοινωνικών κατακτήσεων δεκαετιών) θα επέφερε άμεσες, βαρύνουσες και εν μέρει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στα ωφελούμενα άτομα με αναπηρία και στις οικογένειές τους, από τη στιγμή που ακόμη και σήμερα έχουν πρόσβαση μόνο σε ελάχιστες διαθέσιμες εναλλακτικές μορφές υποστήριξης εντός της κοινότητας.

Με βάση τα παραπάνω, και έχοντας σαφή εικόνα των κινδύνων που συνεπάγεται η μετάβαση σε αμιγώς εθνική χρηματοδότηση χωρίς απολύτως αδιατάρακτο και θεσμικά θωρακισμένο πλαίσιο, σας καλούμε να παράσχετε άμεσα τις ακόλουθες ζωτικής σημασίας διευκρινίσεις και εγγυήσεις. Η ανάγκη αυτή επιβεβαιώθηκε και σε σύσκεψη με τα σωματεία – μέλη της Ομοσπονδίας, με τη συμμετοχή και της ΕΣΑμεΑ, όπου αναδείχθηκε ότι ο πραγματικός κίνδυνος δεν έγκειται στη μετάβαση καθαυτή, αλλά στο ενδεχόμενο κενών ή καθυστερήσεων στη θεσμική και χρηματοδοτική της προετοιμασία. Ειδικότερα:

1. Εγγυημένη κρατική χρηματοδότηση και εξάντληση όλων των περιθωρίων στην κατεύθυνση αυτή: Ζητείται η ρητή δέσμευση του Υπουργείου Οικονομικών και του Υ.ΚΟΙ.Σ.Ο. ότι από το 2027 και εφεξής θα καλύπτεται πλήρως το σύνολο των λειτουργικών δαπανών των Σ.Υ.Δ. και Κ.Δ.-Η.Φ. από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ζητείται επίσης η εκτίμηση του συνολικού απαιτούμενου προϋπολογισμού για τον σκοπό αυτό, τόσο για τους υφιστάμενους όσο και για τους δυνητικούς – νέους εξυπηρετούμενους με αναπηρία στις δομές, καθώς και των προβλεπόμενων πηγών χρηματοδότησης, κατόπιν εκπόνησης σχετικής μελέτης.
2. Εκπόνηση, θεσμική κατοχύρωση και δημοσιοποίηση μελέτης εκτίμησης κινδύνου, περιλαμβανομένων σεναρίων μεταβολής κόστους ή, εφόσον ήδη υπάρχει, παρουσίαση αυτής που να τεκμηριώνει την επιχειρησιακή και δημοσιονομική ικανότητα του κράτους να παρέχει σταθερή, επαρκή και μακροχρόνια χρηματοδότηση των κοινωνικών αυτών δομών, χωρίς μειώσεις ωφελούμενων ατόμων με αναπηρία, χωρίς περιορισμούς, χωρίς περικοπές, χωρίς αποκλεισμούς και κλείσιμο θέσεων.
3. Συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα προσαρμογής του συστήματος χρηματοδότησης μέσω του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. για την ένταξη των Σ.Υ.Δ. και Κ.Δ.-Η.Φ. στη χρηματοδότηση μέσω συμβασιοποίησης με τον Οργανισμό, με ενημέρωση για τις διασφαλισμένες και δεσμευμένες πιστώσεις, καθώς και τον σχεδιασμό για αύξηση των συμβάσεων και διεύρυνση των δαπανών.

Κρίνεται απαραίτητο να δρομολογηθεί άμεσα διαδικασία συμβασιοποίησης με ημερομηνία έναρξης ισχύος των συμβάσεων 01/01/2027, ώστε να μην υπάρξει περίοδος χωρίς σύμβαση ή κενό χρηματοδότησης.

Περαιτέρω, θα πρέπει να υπάρξει ρητή πρόβλεψη ώστε να μην δημιουργείται χρηματοδοτική ασυνέχεια λόγω του τρίμηνου/τετράμηνου κύκλου αποζημίωσης του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., με θεσμοθέτηση δυνατότητας προκαταβολής επί της εγκεκριμένης δυναμικότητας των εν λόγω κοινωνικών δομών ήδη από την 01/01/2027, ώστε να καλύπτονται οι πάγιες και ανελαστικές δαπάνες που συνδέονται με τις υπηρεσίες εντάσεως εργασίας.

4. Άμεση ολοκλήρωση και κοινοποίηση των νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων που έχουν ήδη εκδοθεί ή πρόκειται να εκδοθούν ώστε να διασφαλιστεί η αδιάλειπτη και απερίσπαστη μετάβαση από την ευρωπαϊκή στην καθολική εθνική χρηματοδότηση των κοινωνικών δομών χωρίς χρονικά ή διοικητικά κενά.
5. Σχεδιασμός ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού των δομών και ειδικότερα εκπόνηση συγκεκριμένου σχεδίου που θα διασφαλίζει τη διατήρηση και ενίσχυση του προσωπικού των Σ.Υ.Δ. και Κ.Δ.-Η.Φ., το οποίο αποτελεί εξειδικευμένο και δυσεύρετο ανθρώπινο κεφάλαιο, με πλήρως προστατευμένες και σταθεροποιημένες εργασιακές σχέσεις, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο μαζικών αποχωρήσεων λόγω αβεβαιότητας.

Ζητείται, επιπρόσθετα:

6. η διατήρηση της δυνατότητας αξιοποίησης πόρων του ΕΣΠΑ όχι για τη διοικητική λειτουργία και επιβίωση των δομών, αλλά για τη δυνατότητα βελτίωσης των υποδομών, του εξοπλισμού, της μεταφοράς των εξυπηρετούμενων με αναπηρία και της κατάρτισης του προσωπικού τους.

Κύριε Υπουργέ και Κυρία Υπουργέ,

Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, η ελληνική αναπηρική οικογένεια φέρει επί δεκαετίες το δυσανάλογο βάρος της διαρκούς υστέρησης των κρατικών πολιτικών στο πεδίο της βαριάς και πολλαπλής αναπηρίας. Μια ακόμη περίοδος αβεβαιότητας και ένα ακόμη κενό προστασίας, ενέχουν τον κίνδυνο να επιφέρουν την καθοριστική και επιζήμια τομή για χιλιάδες οικογένειες και για τα πιο ευάλωτα μέλη τους.

Η αγωνία που σήμερα εκφράζεται, δεν απορρέει από αμφισβήτηση των προθέσεων της πολιτείας ή των καθ’ ύλην αρμόδιων Υπουργείων, τα οποία υπηρετείτε με συνέπεια. Άγει από τον ρεαλισμό, την ευθύνη και τη βαθιά γνώση όσων έχουμε βιώσει επί μακρόν τις συνέπειες της ασυνέχειας στις πολιτικές κοινωνικής φροντίδας. Η εμπειρία δεκαετιών μάς υποχρεώνει να διαγιγνώσκουμε με διαύγεια τους κινδύνους πίσω από τις καλές προθέσεις, όταν δεν συνοδεύονται από ισχυρό, πλήρως προετοιμασμένο και αξιόπιστο πλαίσιο εφαρμογής.

Είναι κρίσιμο να υπογραμμιστεί ότι ακόμη και οι πλέον ευλογοφανείς ή επιθυμητές μεταρρυθμίσεις μπορεί να μετατραπούν σε εφαλτήριο απρόβλεπτων και δυνητικά επικίνδυνων εξελίξεων, εάν δεν έχει διασφαλιστεί εκ των προτέρων κάθε αναγκαία θεσμική, χρηματοδοτική και λειτουργική προϋπόθεση. Εν προκειμένω, εάν δεν υπάρξει άμεση και ολοκληρωμένη προστασία, μπορεί να καταλήξουν σε λειτουργικά αδιέξοδα για τις δομές κοινωνικής φροντίδας, και πρωτίστως σε κοινωνικά αδιέξοδα για τα χιλιάδες άτομα με αναπηρία που επωφελούνται των υπηρεσιών τους και για τις οικογένειές τους.

Κύριε Υπουργέ και Κυρία Υπουργέ,

Με απόλυτο σεβασμό και αίσθημα ιστορικής και ηθικής ευθύνης έναντι των ατόμων με αναπηρία και των δομών που με τόσο κόπο λειτουργούν οι οικογένειές τους, σας καλούμε να ενεργήσετε με την απαιτούμενη ταχύτητα και βαρύτητα, ώστε να διασφαλιστεί απερίφραστα και με σαφή προοπτική το μέλλον των Σ.Υ.Δ., Κ.Δ.-Η.Φ. και των λοιπών δομών που υποστηρίζουν τα άτομα με αναπηρία.

Οι κοινωνικές αυτές δομές δεν συνιστούν απλώς υπηρεσίες. Είναι η προϋπόθεση για να μπορούν τα παιδιά μας με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες, και μαζί με αυτά οι οικογένειές μας, να ζουν στην κοινότητα με αξιοπρέπεια, ασφάλεια, ανεμπόδιστη και πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων τους και πραγματική προοπτική.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε απαιτούμενη ή ενδεδειγμένη συνεργασία και προσβλέπουμε στη θεσμικά έγκαιρη και επιχειρησιακά αποτελεσματική ανταπόκρισή σας.

Με εκτίμηση,

Για την ΠΟΣΓΚΑμεΑ,

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Ιωάννης Μοσχολιός

Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Φωτεινή Ζαφειροπούλου

Πίνακας αποδεκτών:

Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Ν. Παπαθανάσης

Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Αθ. Πετραλιάς

Διοικήτρια Ε.Ο.Π.Υ.Υ., κα Θ. Καρποδίνη

Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, κ. Κ. Μεγαρίτης

Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, κ. Κ. Γλούμης – Ατσαλάκης

Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ)

Πρωτοβάθμια Σωματεία – μέλη της ΠΟΣΓΚΑμεΑ